ارز فیات چیست؟ مقایسه آن با ارز دیجیتال

به عبارت ساده، ارز فیات پول قانونی است که ارزش آن بیشتر از کالای فیزیکی یا کالایی از دولت صادر کننده آن است. قدرت دولتی که ارزش پول فیات را تعیین می‌کند در این نوع پول مهم و کلیدی است. بیشتر کشورهای جهان از سیستم ارزی فیات برای خرید کالا و خدمات، سرمایه‌گذاری و پس‌انداز استفاده می‌کنند. فیات در تعیین ارزش پول قانونی، جایگزین استاندارد طلا و سایر سیستم‌های مبتنی بر کالا شد.

در این مقاله از تترلند، به بررسی ارز و پول فیات، تاریخچه، نکات مثبت و منفی آن خواهیم پرداخت.

تاریخچه ظهور ارز و پول فیات

ظهور پول فیات قرن‌ها پیش در چین نشات گرفته است. استان چکوان در طی قرن یازدهم اقدام به صدور پول کاغذی کرد. در ابتدا می‌توان آن را با ابریشم، طلا یا نقره عوض کرد. اما سرانجام، کوبلای خان به قدرت رسید و در طول قرن سیزدهم یک سیستم ارزی فیات ایجاد کرد.

پول فیات نیز در قرن هفدهم در اروپا مورد استفاده قرار گرفت و توسط اسپانیا، سوئد و هلند تصویب شد. این سیستم در سوئد یک شکست بود و دولت سرانجام آن را برای استاندارد نقره کنار گذاشت. در طول دو قرن بعدی، فرانسه جدید در کانادا، مستعمرات آمریکا و سپس دولت فدرال ایالات متحده نیز با استفاده از ارزهای فیات آزمایش‌های مختلفی را انجام دادند.

در قرن بیستم، ایالات متحده دوباره به استفاده از ارز مبتنی بر کالا تا حدودی به‌صورت محدود بازگشت. در سال 1933، دولت به کار مبادله پول کاغذی به طلا خاتمه داد. در سال 1972، تحت ریاست جمهوری نیکسون، ایالات متحده استاندارد طلا را به طور کامل کنار گذاشت و به سیستم ارزی فیات روی آورد. این مسئله منجر به استفاده از پول فیات در سراسر جهان شد.

ارز فیات در مقابل استاندارد طلا

سیستم استاندارد طلا اجازه تبدیل اسکناس‌های کاغذی به طلا را می‌داد. در واقع، تمام پول کاغذی توسط مقدار محدودی طلا که در اختیار دولت بود، پشتیبانی می‌شد. بر اساس یک سیستم ارزی مبتنی بر کالا، دولت‌ها و بانک‌ها تنها در صورت داشتن ارزش مساوی از فروشگاه‌های طلا می‌توانند ارز جدید را به اقتصاد وارد کنند. این سیستم توانایی دولت در ایجاد پول و افزایش ارزش پول آن‌ها را صرفاً براساس عوامل اقتصادی محدود كرد.

از طرف دیگر، تحت سیستم ارزی فیات، پول ممکن است به چیز دیگری تبدیل نشود. با پول فیات، مقامات می‌توانند به طور مستقیم بر ارزش پول خود تأثیر بگذارند و آن را به شرایط اقتصادی گره بزنند. دولت‌ها و بانک‌های مرکزی کشورهایشان کنترل بسیار بیشتری بر سیستم های ارزی دارند. آن‌ها می‌توانند به رویدادهای مختلف مالی و بحران‌ها با ابزارهای مختلف مانند ایجاد بانک‌داری ذخیره کسری و اجرای تسهیل کمی پاسخ دهند.

مدافعان استاندارد طلا معتقدند که یک سیستم ارزی مبتنی بر کالا از ثبات بیشتری برخوردار است زیرا به‌طور فیزیکی و ارزشمند پشتیبانی می‌شود. طرفداران فیات مخالف این هستند که قیمت طلا جز ثبات نبوده است. در این زمینه، ارزش هر دو ارز مبتنی بر کالا و پول فیات می‌تواند نوسان داشته باشد. اما با وجود یک سیستم ارزی فیات، دولت دارای انعطاف پذیری بیشتری برای اقدام در شرایط اضطراری اقتصادی است.

نکات مثبت و منفی استفاده از پول ارزی فیات

اقتصاددانان و سایر کارشناسان مالی در حمایت از فیات اتفاق نظر ندارند. مدافعان و مخالفان با شور و اشتیاق این سیستم ارزی را مطرح و آن را بررسی می‌کنند.

• کمبود: پول فیات تحت تأثیر کمبود کالای فیزیکی مانند طلا تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.
• هزینه: تولید پول فیات نسبت به پول مبتنی بر کالا مقرون به صرفه است.
• پاسخ‌گویی: پول فیات به دولت‌ها و بانک‌های مرکزی آن‌ها انعطاف پذیری در رسیدگی به بحران‌های اقتصادی را می‌دهد.
• تجارت بین‌الملل: پول فیات در کشورهای جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد و آن را به یک نوع ارز قابل قبول برای تجارت بین‌الملل تبدیل می‌کند.
• راحتی: برخلاف طلا، پول فیات به ذخایر فیزیکی متکی نیست که به ذخیره‌سازی، محافظت، نظارت و سایر درخواست‌های پرهزینه احتیاج دارند.
• از نظر تاریخی دارای ریسک: از نظر تاریخی، اجرای سیستم‌های ارزی فیات به طور معمول منجر به سقوط مالی می‌شود، که نشان می‌دهد این سیستم‌ها برخی از ریسک‌ها را به همراه دارند.

ارز فیات در مقابل ارز دیجیتال

پول فیات و ارز پایدار در بازار خرید ارز دیجیتال از این نظر مشترک هستند که هیچ یک از آن‌ها توسط کالای فیزیکی پشتیبانی نمی‌شوند، اما در اینجا شباهت به پایان می‌رسد.

در حالی که پول فیات توسط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی کنترل می‌شود، ارزهای رمزپایه و بازار خرید ارز دیجیتال اساساً غیرمتمرکز هستند، که بیشتر به‌دلیل یک دفتر توزیع شده دیجیتال به نام بلاک چین است.

تفاوت قابل توجه دیگر بین این دو سیستم ارزی، نحوه تولید هر یک از این اشکال پول است. بیت کوین، مانند اکثر ارزهای رمزپایه در بازار فروش و یا خرید ارز دیجیتال، یک منبع کنترل شده و محدود دارد.

ارزهای رمزنگاری شده به عنوان یک شکل دیجیتالی از پول، هیچ همتای فیزیکی ندارند و بدون حاشیه هستند و باعث می‌شود محدودیت آن‌ها در معاملات جهانی خرید ارز دیجیتال کمتر باشد. علاوه بر این، معاملات خرید ارز دیجیتال یا فروش آن‌ها برگشت‌پذیر نیستند و ماهیت ارزهای رمزنگاری شده در مقایسه با سیستم فیات، ردیابی را بسیار دشوارتر می‌کند.

قابل ذکر است، بازار ارزهای رمزپایه و خرید ارز دیجیتال کوچک‌تر است و بنابراین از نوسانات بیشتری نسبت به بازارهای سنتی برخوردار است. این احتمالاً یکی از دلایلی است که ممکن است بازار خرید ارز دیجیتال به‌طور کامل و جهانی پذیرفته نشده‌اند، اما با رشد و بلوغ اقتصاد رمزنگاری و بازار خرید ارز دیجیتال، نوسانات احتمالاً کاهش می‌یابد.

جمع‌بندی

آینده هر دو نوع ارز به هیچ وجه قطعی نیست. در حالی‌که ارزهای رمزپایه و بازار خرید ارز دیجیتال هنوز راهی طولانی در پیش دارند و مسلماً با چالش های بیشتری روبرو خواهند شد، تاریخچه پول فیات آسیب‌پذیری این شکل از پول را نشان می‌دهد. این دلیل بزرگی است که بسیاری از مردم در حال بررسی امکان حرکت به سمت سیستم رمز ارز برای معاملات مالی خود هستند. (حداقل در برخی از موارد).

یکی از ایده‌های اصلی ایجاد بیت کوین، ارزهای رمزپایه و بازار خرید ارز دیجیتال، کشف شکل جدیدی از پول است که در شبکه توزیع شده نظیر به نظیر ساخته می‌شود. احتمالاً بیت کوین برای جایگزینی کل سیستم ارزی فیات ایجاد نشده است بلکه برای ارائه یک شبکه اقتصادی جایگزین ایجاد شده است. هنوز هم مطمئناً این پتانسیل را دارد که بتواند یک سیستم مالی بهتر را برای جامعه بهتر ایجاد کند.