خیلی دور، خیلی نزدیک؛ این شاید بهترین تعبیر برای توصیف درآمدزایی از‌طریق ماینینگ بیتکوین باشد. آمارها نشان می‌دهد که بیش از ۸۰درصد هش ریت استخراج بیتکوین، تنها دراختیار هفت شرکت فعال در این زمینه است. در چنین شرایطی، سؤال مهم این است که آیا ماینینگ بیتکوین سودآور است؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش، تا پایان با ما همراه باشید.
ماینینگ بیتکوین چیست؟
در بلاکچین بیتکوین، از الگوریتم اجماع اثبات کار (PoW) برای اعتبارسنجی و تأیید تراکنش‌ها استفاده می‌شود. تعدادی بلوک به‌صورت زنجیره‌ای در شبکه بیتکوین کنارهم قرار و اطلاعات مربوط به هر ۴هزار تراکنش درون یک بلوک جای می‌گیرند. پس‌از‌آن برای اضافه‌شدن بلوک به شبکه، باید هش اختصاصی آن شناسایی شود. برای این منظور، به توان سخت‌افزاری برای محاسبات ریاضی نیاز است.
گروهی از نودهای شبکه بیتکوین به‌صورت داوطلبانه نقش ماینر را ایفا می‌کنند. ماینرها توان پردازشی دستگاه ماینینگ خود را برای محاسبات ریاضی وارد بلاکچین می‌کنند. هر ماینر که زودتر از دیگران هش اختصاصی بلوک را شناسایی کند، موفق می‌شود پاداش استخراج را دریافت کند. محل درآمد دیگر ماینرها هم دریافت کارمزد از تراکنش‌ها در شبکه بیتکوین است.
ماینینگ بیتکوین تا چه زمانی ادامه خواهد یافت؟
تا‌به‌امروز، حدود ۱۹.۶میلیون بیتکوین استخراج شده است. این یعنی از مجموع ۲۱میلیون BTC کمتر از ۱.۴میلیون کوین دیگر برای ماینینگ باقی مانده است. جالب است بدانید که در‌حال‌حاضر هر ۱۰ دقیقه یک بلوک استخراج می‌شود؛ بنابراین، در طول هر شبانه‌روز چیزی درحدود ۱۴۴ بلوک استخراج می‌شود.
هم‌اکنون، پاداش استخراج بیتکوین به‌ازای هر بلوک ۶.۲۵ BTC است. هر چهار سال یک بار هاوینگ بیتکوین رخ می‌دهد و پاداش استخراج نصف می‌شود. با شرایط فعلی، ماینینگ بعدی بیتکوین در سال ۲۰۲۴ رخ خواهد داد و پاداش استخراج به ۳.۱۲۵ BTC می‌رسد.
برآوردها حاکی از آن است که اگر مشکل خاصی برای شبکه بیتکوین رخ ندهد، استخراج این رمزارز تا سال ۲۱۴۰ ادامه خواهد یافت. پس‌از‌آن، ماینرها فقط از محل کارمزد تراکنش‌های شبکه درآمدزایی خواهند داشت.
تاریخچه دستگاه ماینینگ بیتکوین
۳ژانویه۲۰۰۹، ساتوشی ناکاموتو اولین بیتکوین را استخراج کرد. او برای این کار از ظرفیت CPU کامپیوتر شخصی‌اش بهره برد. در آن زمان هیچ‌گونه رقابتی برای ماینینگ بیتکوین وجود نداشت؛ به‌همین‌دلیل، توان پردازشی کامپیوترهای معمولی برای استخراج BTC کافی بودند.
این روند تا سال ۲۰۱۰ ادامه یافت تا اینکه اولین جهش در مسیر استخراج بیتکوین در اکتبر۲۰۱۰ رخ داد. گروهی از ماینرها برای بهبود بهره‌وری ماینینگ به‌سراغ GPU (واحد پردازنده گرافیکی) رفتند. هرچند GPU توان پردازشی بیشتری از CPU دارد، هنوز اتفاق بزرگی رخ نداده بود.
راه‌حل مشخص بود. باید دستگاه‌هایی ابداع می‌شد که به‌صورت تخصصی برای ماینینگ بیتکوین استفاده می‌شدند. سال ۲۰۱۳، شرکت Canaan Creative نخستین دستگاه ایسیک (ASIC) را روانه بازار کرد. ایسیک در‌واقع نوعی مدار مجتمع الکترونیکی است که توان پردازشی آن دراختیار شبکه بلاکچین بیتکوین قرار می‌گیرد.
پس از عرضه ایسیک، پرونده استخراج بیتکوین با موبایل و کامپیوتر خانگی خیلی زود برای همیشه بسته شد. در سال‌های اخیر، مدام عرضه دستگاه‌های ایسیک پیشرفته‌تر را شاهد هستیم؛ دستگاه‌هایی که توان پردازشی آن‌ها مدام در حال افزایش یافتن است. همچنین، تولیدکنندگان تلاش می‌کنند تا مصرف برق دستگاه‌های جدید را نیز مدیریت کنند.
دوره‌های جایگزینی دستگاه ماینینگ بیتکوین
افزایش توان پردازشی دستگاه‌های ماینر باعث شده است تا قیمت آن‌ها نیز همواره در مسیر صعودی قرار داشته باشد؛ به‌همین‌دلیل ماینرها برای خرید دستگاه‌های جدید باید هزینه زیادی صرف کنند. همچنین، هزینه‌های جاری مانند برق مصرفی هم باید مد‌نظر قرار بگیرند. در چنین شرایطی، جایگزین‌کردن دائمی دستگاه‌های جدید برای ماینرها اصلاً کار ساده‌ای نیست.
در همین زمینه، بد نیست که نتیجه تحقیقی بسیار مهم از شرکت استخراج بیتکوین هش ریت ایندکس (Hashrate Index) را بررسی کنیم. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که صنعت ماینینگ هر پنج سال یک بار تحولات عظیمی را تجربه می‌کند؛ به‌طوری‌که در این مدت نسل‌های جدید دستگاه‌های ایسیک ماینرهای قبلی را از رده خارج می‌کنند.
بد نیست به مثالی در این زمینه اشاره کنیم. سال ۲۰۱۷، دستگاه‌های ماینینگ Bitmain S9 بهترین عملکرد را داشتند. این در حالی است که در پایان سال ۲۰۲۲ هیچ‌یک از غول‌های صنعت ماینینگ از این دستگاه استفاده نمی‌کنند. مدل‌های جدیدی مانند S19 XP و S19j Pro در سال ۲۰۲۳ بیشترین سهم بازار را ازآنِ خود کرده‌اند.
حتماً از خود می‌پرسید چرا در دوره‌ای پنج‌ساله همه‌چیز در صنعت ماینینگ دستخوش تغییر می‌شود؟ پاسخ این پرسش را باید در هاوینگ بیتکوین جست‌وجو کرد. هاوینگ بیتکوین هر چهار سال یک بار رخ می‌دهد و در جریان آن، پاداش استخراج نصف می‌شود. به‌همین‌دلیل، مشارکت در استخراج بعد از هر بار هاوینگ فقط برای ماینرهایی مقرون‌به‌صرفه است که توان پردازشی خود را ارتقا بخشند. معمولاً این اتفاق با کمی تأخیر درمقایسه‌با هاوینگ رخ می‌دهد؛ ازاین‌رو، دوره زمانی پنج‌ساله برای تغییر نسل کامل ماینرها در نظر گرفته می‌شود.
بهترین دستگاه‌های ماینینگ بیتکوین
معیارهای مختلفی برای طبقه‌بندی بهترین دستگاه‌های ماینینگ بیتکوین وجود دارند. به‌عنوان مثال، می‌توان به هش ریت و برق مصرفی اشاره کرد. درادامه، به‌سراغ شاخص مهم دیگر، یعنی بازدهی دستگاه ایسیک می‌رویم. به‌زبان ساده، بازدهی میزان انرژی مصرفی به‌ازای نرخ هش دستگاه را نشان می‌دهد. به‌کمک این شاخص بهره‌وری دستگاه را دقیق‌تر می‌توان تحلیل کرد. بدیهی است که در این صورت هرچه انرژی مصرفی دستگاه کمتر باشد، عملکرد بهتری دارد. بهترین دستگاه‌های ماینینگ در سال ۲۰۲۳ براساس شاخص بهره‌وری عبارت‌اند از:
| نام دستگاه | بهره‌وری دستگاه (ژول بر گیگاهش) | سهم بازار (درصد) |
| S19 XP | ۰.۰۲۲ | ۱۱.۳۳ |
| M50 | ۰.۰۲۹ | ۲.۵۹ |
| S19j Pro | ۰.۰۳۱ | ۳۴.۳۱ |
| S19 | ۰.۰۳۴ | ۲۸.۱۰ |
عوامل مؤثر بر سودآوری ماینینگ بیتکوین
درادامه مطلب، به‌سراغ پرسش اصلی مقاله حاضر، یعنی «آیا استخراج بیتکوین سودآور است؟» می‌رویم. نمی‌توان پاسخ این پرسش را با آری یا خیر داد. بسته به شرایط بازار و قوانین و مقررات کشورهای مختلف و قیمت بیتکوین میزان سودآوری ماینینگ دائما دستخوش تغییر می‌شود. عوامل مهم تأثیرگذار بر سودآوری ماینینگ بیتکوین عبارت‌اند از:
۱. قیمت بیتکوین
قیمت بیتکوین عامل اصلی تعیین‌کننده میزان سودآوری استخراج است. وقتی مزرعه استخراج راه‌اندازی می‌کنید، معمولاً سنجه‌های اصلی آن مانند هش ریت و بهره‌وری ثابت باقی می‌ماند؛ به‌همین‌دلیل، برآورد مشخصی از هزینه‌های برق مصرفی و سایر مخارج جانبی خواهید کرد.
آنچه ریسک سرمایه‌گذاری در استخراج را افزایش می‌دهد، نوسان‌های قیمت بیتکوین است. نقطه سودآوری استخراج در کشورهای مختلف با‌هم تفاوت دارد. تعرفه برق مصرفی مستقیماً در این زمینه تأثیرگذار است. به‌هر‌حال، اگر قیمت بیتکوین تا حدی کاهش پیدا کند که عملاً امکان پرداخت هزینه‌های جاری مزرعه هم وجود نداشته باشد، استخراج صرفه اقتصادی نخواهد داشت.
۲. هش ریت دستگاه ماینینگ
توان پردازشی دستگاه ماینینگ سنجه مهم دیگری است که در سودآوری استخراج نقش بسزایی ایفا می‌کند. شاخص ارزیابی توان پردازشی هر دستگاه ماینینگ هش ریت است. به‌زبان ساده، نرخ هش تعداد کد هش آزمایش‌شدنی دستگاه در هر ثانیه را نشان می‌دهد. بدیهی است که هرچه هش ریت دستگاه بیشتر باشد، بخت شما به‌عنوان ماینر برای موفقیت در استخراج بیتکوین افزایش پیدا می‌کند. در‌نتیجه، سودآوری بیشتری را هم تجربه خواهید کرد.
۳. بهره‌وری دستگاه ماینینگ
شاخص مهم دیگر بهره‌وری دستگاه ماینینگ است. بهره‌وری تعیین‌کننده میزان برق مصرفی دستگاه استخراج است. بر این اساس، باید به‌دنبال دستگاه‌هایی باشید که علاوه‌بر هش ریت فراوان، مصرف انرژی بهینه‌ای هم داشته باشند. در این صورت، می‌توانید هزینه برق مصرفی را کاهش دهید و به‌تبع آن احتمال سودآوری را تقویت کنید.
بد نیست بدانید که در‌حال‌حاضر برای تأیید هر تراکنش بیتکوین چیزی در حدود ۱,۰۰۰ تا ۱,۵۰۰ کیلووات انرژی مصرف می‌شود. از آن گذشته تعرفه برق مصرفی ماینرهای مجاز در ایران در سال ۱۴۰۲ هم برابر ۱,۶۵۷ تومان به‌ازای هر کیلووات ساعت در نظر گرفته شده است. بدین‌ترتیب، می‌توانید به‌راحتی بعد از انتخاب دستگاه ماینر، هزینه برق مصرفی را محاسبه کنید.
۴. سرمایه‌گذاری اولیه و هزینه‌های جانبی
استخراج در مقیاس خانگی آ‌ن‌طور‌که باید‌و‌شاید نتیجه چشمگیری به‌همراه ندارد. بنابراین، باید به فکر راه‌اندازی مزرعه استخراج باشید. خرید یا اجاره مکان مناسب و تأمین زیرساخت‌های لازم مانند برق و اینترنت و تدارک‌دیدن سیستم تهویه مناسب برای مزرعه در‌کنار خرید دستگاه ماینینگ، بخش‌های اصلی سرمایه‌گذاری اولیه شما را تشکیل می‌دهند. افزون‌براین، نباید از هزینه‌های تعمیر و نگه‌داری دستگاه‌های ماینینگ هم غافل شوید. در بسیاری از مواقع به‌دلیل نبود تخصص کافی در کشور، با خراب‌شدن دستگاه ماینینگ باید به فکر جایگزین‌کردن آن باشید.
جمع‌بندی
در این مطلب نکات مهم مرتبط با ماینینگ بیتکوین را بررسی کردیم. تصمیم‌گیری برای ورود به صنعت ماینینگ اصلاً کار ساده‌ای نیست. تجربه نشان داده است تنها ماینرهایی که در مقیاس بزرگ در این صنعت سرمایه‌گذاری می‌کنند، بخت زیادی برای موفقیت خواهند داشت. پیشنهاد می‌کنیم تنها با دراختیار داشتن نقشه کسب‌وکار مدون به جمع ماینرهای بیتکوین بپیوندید و فریب تبلیغات استخراج BTC با موبایل یا کامپیوتر شخصی را نخورید.
