متاورس دنیای مجازی فراگیری است که در آن با استفاده از گوشی‌های هوشمند، رایانه‌های شخصی، عینک‌های مخصوص یا هدست‌های واقعیت مجازی می‌توان با یکدیگر تعامل برقرار کرد. دنیای دیجیتالی که تا همین اواخر به‌دلیل فرصت‌هایی که ممکن بود برای کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان ارائه دهد، سر‌و‌صدا و هیجان زیادی به‌پا کرده بود.
این ایده با فرصت‌های مختلف سرمایه‌گذاری و پول‌سازی وارد شد و محیطی ایجاد کرد که کاربران می‌توانستند طیف گسترده‌ای از کالاها و خدمات دیجیتال را برای آواتارها و کسب‌وکارهای مجازی خود بخرند؛ از لوازم جانبی با برندهای مختلف گرفته تا خودرو و حتی زمین.
در این مقاله از بلاگ تترلند، می‌خواهیم به این پرسش پاسخ بدهیم که آیا متاورس به پایان راه خود رسیده است یا خیر. پس تا پایان مطلب با ما همراه باشید.
نگاهی به مفهوم و پروژه متاورس
متاورس مفهومی گسترده است که به جهان غیرواقعی و واقعیت مجازی فراتر از حالت کنونی اشاره می‌کند. در این جهان، کاربران می‌توانند در دنیای دیجیتال فعالیت کنند و با شخصیت‌ها و اشیای مجازی در تعامل باشند. مفهوم این فناوری معمولاً شامل چندین عنصر است؛ ازجمله:
- جهان مجازی: فضای دیجیتال بزرگی متشکل از منظره‌ها، شهرها، اشیاء و شخصیت‌های مجازی است. در این جهان مجازی، کاربران می‌توانند شخصیت‌های خود را بسازند.
- واقعیت مجازی و واقعیت افزوده: فناوری‌های واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) به کاربران امکان می‌دهند تا درون جهان مجازی زندگی کنند. واقعیت مجازی کاربر را کاملاً به دنیای مجازی منتقل می‌کند؛ درحالی‌که واقعیت افزوده اجازه می‌دهد تا اشیاء و شخصیت‌های مجازی در جهان واقعی دیده شوند.
- تعاملات اجتماعی: در متاورس، ارتباطات و تعاملات اجتماعی نقش مهمی ایفا می‌کنند؛ زیرا کاربران می‌توانند با دیگران در جهان مجازی در تعامل باشند و با آنان گفت‌وگو و با یکدیگر همکاری کنند.
- اقتصاد مجازی: این فناوری می‌تواند بستری برای اقتصاد مجازی باشد؛ جایی که کاربران می‌توانند معامله، خرید، فروش، ساخت و تجارت کنند.
این فناوری ایده‌ای گسترده و در حال رشد محسوب می‌شود و چندین پروژه و شرکت مختلف را دربر می‌گیرد. به‌طور کلی در طول سال‌های پیدایش، اهمیت و توجه به آن به‌شدت افزایش یافت و بسیاری از شرکت‌ها و بزرگان صنعت به‌سراغ توسعه و استفاده از تکنولوژی‌های مرتبط با این فناوری رفتند. درادامه، به برخی از بهره‌برندگان آن در سال‌های اخیر اشاره می‌کنیم:
- شرکت‌های بزرگ فناوری: شرکت‌هایی مانند فیسبوک با پروژه Meta (پیش‌تر با نام فیسبوک واقعیت افزوده و واقعیت مجازی شناخته می‌شد)، الفابت با پروژه Alphabet’s Google Workspace، اپل با پروژه Apple AR/VR، گوگل با پروژه Google AR/VR و مایکروسافت با پروژه HoloLens در حوزه این فناوری فعالیت می‌کنند.
- بازی‌های ویدئویی: صنعت بازی‌های ویدئویی نیز به‌سرعت به‌سمت توسعه این فناوری پیش رفته‌اند و شرکت‌هایی مانند Epic Games با Fortnite و نینتندو با Pokémon Go از این فناوری استفاده کرده‌اند.
- شرکت‌های بلاکچین: بلاکچین هم به‌عنوان تکنولوژی‌ای اساسی در توسعه این فناوری نقش مهمی ایفا می‌کند. پروژه‌هایی مانند Decentraland و CryptoVoxels و The Sandbox درزمینه ساخت جهان‌های مجازی برپایه بلاکچین فعالیت می‌کنند.
امروزه متاورس مطابق انتظارات محبوب نیست
به همان سرعتی که هیاهوی ایجاد این فناوری در جهان پیچید (هم‌زمان با پیش‌بینی‌هایی درباره آینده فیسبوک و اتصال آن به دنیای سهبعدی و تغییر نام شرکت به Meta)، علاقه به آن نیز به‌یک‌باره کاهش یافت. اثبات این ادعا را می‌توان با نگاهی به ترافیک جست‌وجوی گوگل برای متاورس مشاهده کرد که در ماه‌های اخیر کاهش چشمگیری یافته است.
در سال‌های گذشته، متا فعالیت‌های مجازی‌اش را بسیار کاهش داده است. دیزنی و مایکروسافت نیز بخش متاورس خود را تعطیل کرده‌اند و اپل هم از ساخت هدست واقعیت مجازی خود صرف‌نظر کرده است. به‌نظر می‌رسد این ایده در آستانه فروپاشی بزرگ شرکتی است.
مبتکران و پیش‌گامان این فناوری تمایل دارند تا به چرخه تبلیغات فکر کنند؛ اما در‌حال‌حاضر، به‌نظر می‌رسد مبالغ هنگفتی از پول سرمایه‌گذاران صرف فناوری‌‌ای شده است که اهداف اولیه‌اش نیز هنوز محقق نشده و ممکن است هرگز محقق نشود.
آیا متاورس مُرده است؟
سرمایه‌گذاری شرکت‌های مختلف در متاورس به‌اندازه تقاضا برای فناوری‌های جدید ارزشمند و حیاتی است. در ابتدا، زمانی‌که هیاهوی این فناوری به اوج خود رسید، همه درباره ارزش این سرمایه‌گذاری (هرچند ریسکی) در دنیای مجازی صحبت می‌کردند؛ اما وقتی این اشتیاق اولیه کم شد و شرکت‌کنندگان آن را ترک کردند، آن سرمایه‌گذاری‌ها بی‌ارزش جلوه کرد.
درحالی‌که متا تأیید کرده است که تمرکزش را روی پروژه‌های طولانی‌مدت خود حفظ کرده و شرکت‌های بزرگی مانند Siemens و Proctor and Gamble از این فناوری برای برنامه‌های مختلف مرتبط با مشاغل خود استفاده می‌کنند، هنوز هیچ‌کدام از وعده‌ها و برنامه‌های جادویی آن را به کاربران ارائه نکرده‌اند. شایان ذکر است که این مسئله احتمال دارد بدین‌دلیل باشد که دستگاه‌های سخت‌افزاری موردنیاز برای رسیدن به هدف یادشده هنوز وجود ندارند.
پس آیا متاورس مُرده است؟ در پاسخ باید گفت که بسیاری همچنان به آن امید دارند و هنوز برای این ادعا خیلی زود است. مارک زاکربرگ، بنیان‌گذار فیسبوک، فکر می‌کند بسیاری از مردم در ۱۰ تا ۱۵ سال آینده در دنیای مجازی آن غرق خواهند شد؛ جایی که در آن پول خرج می‌کنند و زندگی روزمره‌شان را می‌گذرانند. او برنامه‌های بزرگی برای متاورس دارد و می‌خواهد آن‌قدر جذاب باشد که مردم نتوانند آن را ترک کنند.
برای بازیابی متاورس چه چیزی باید تغییر کند؟
برای اینکه این فناوری بخت موفقیت در آینده را داشته باشد، آموزش به مصرف‌کننده را باید در اولویت قرار دهد و رمز‌و‌راز دنیای مجازی و کاربردهای آن را هم برای مصرف‌کنندگان و هم برای مشاغل به‌سادگی بیان کند.
دراین‌میان، تأثیر مشکلات و ریسک‌های بزرگ را نیز نباید دست‌کم گرفت. بهترین گزینه ازنظر تجربه کاربری، می‌تواند عرضه فناوری نمایش سهبعدی فراواقعی باشد که از‌طریق عینک معمولی ارائه می‌شود. این امر روز‌به‌روز به تبدیل‌شدن به واقعیت نزدیک‌تر می‌شود.
البته باید توجه کرد که متاورس قرار نیست به‌سادگی و یک‌شبه روی درخت بمیرد. با گذشت زمان، دیگر برای گفت‌وگویی ساده با دوستان وقت خود را در دنیای مجازی و استفاده از آواتارهای کوکی صرف نمی‌کنیم؛ زیرا با گذشت زمان، فضاهای مجازی بسیار طبیعی‌تر و واقعی‌تر می‌شوند. در‌واقع، عنصر حیاتی برای احیای این فناوری زمان است. احتمال دارد با گذشت زمان پذیرش گسترده‌تر آن را شاید به شیوه‌ای محدودتر و متمرکزتر شاهد باشیم.
جمع‌بندی
متاورس جهان سهبعدی مجازی و دیجیتالی است که از ادغام فضاهای مجازی شکل گرفته است. کاربران با استفاده از هویت مجازی خود در قالب آواتارهای دیجیتالی به این دنیای دیجیتال می‌توانند وارد شوند و مانند دنیای واقعی در آن خرید و با دوستانشان معاشرت و ملاقات کنند. به‌بیان ساده، رویدادهایی که در محیط‌های مجزا در دنیای واقعی اتفاق می‌افتند، اکنون به‌صورت مجازی در فراجهان رخ می‌دهند.
بسیاری از افراد ازجمله مارک زاکربرگ این فناوری را جایگزینی برای اینترنت امروزی می‌دانند و برای محقق‌شدن این آینده بسیار تلاش می‌کنند. با‌این‌حال، این فناوری برای بقا به سرمایه‌گذاری بیشتر و رونمایی ایده‌های خلاقانه و دور از ذهن نیاز دارد.
